Radiz

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Esta pachina trata sobre la radiz como organo d'as plantas. Ta altros emplegos d'o termino se veiga Radiz (desambigación).

A radiz^[1] (plural radices, d'o latín radix, radĭcis) ye l'organo vascular soterranio d'as plantas vasculars. A suya función prencipal no ye si que d'absorber l'augua y nutrients ta la planta, anque tamién en desarrolla secundariament d'altras como son a fixación de l'organismo en o substrato. As radices son organos o creiximiento d'os cualos manifiesta cheotropismo positivo (ixo ye, que buscan afundar-se en tierra) y fototropismo negativo (que fuyen d'a luz). A radiz, en forma de radicula, gosa estar tamién o primer teixito embrionario en desarrollar-se y lo primer organo en amaneixer en a cherminación.

En Aragón, en l'ambito de l'agricultura, se i gosa emplegar tamién o termino vena^[2] ta referir-se-ie. Ixa denominación demana d'a resemblanza en l'aparencia d'entre l'organo vechetal y los propios vasos sanguinios d'o ser humano. En as plantas cautivatas mes chiquetas como tamién en as hierbas, muitas d'ellas con radices filamentosas y muit numerosas, o termino vena a sobén no s'usa si que ta denominar l'aparello radicular entiero d'a planta, o «radigamen», que ye como apareix d'a maniera mes usual cuan se pica una gleba ta rancar-las. En os árbols, a vena tamién puet estar a radiz lignificata qu'amaneix a ran d'o suel. En o semontano se documenta a palabra «venamen» ta dicir «radigamen».

1. ↑ (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.44
2. ↑ (an) Fernando Romanos Hernando Triballo sobre o libro: Oras sueltas (Pablo Recio), Consello d'a Fabla Aragonesa, 1998